Een week of twee kijkt Amazon het aan, dan is het genoeg. De webgigant zet een frontale aanval in op de kersverse eindbaas van de Amerikaanse Federal Trade Commission (FTC): Lina Khan. Amazon wil dat de 32-jarige juriste zich terugtrekt uit alle onderzoeken die tegen het machtige bedrijf lopen, zo maakte het eind vorige week bekend. Ze zou vooringenomen en partijdig zijn.
Er staat veel op het spel. Zo zal de FTC ⊕ ⊕De Federal Trade Commission zag in 1914 het licht als antwoord op de monopolistische bolwerken die in de 19de eeuw waren ontstaan in de tabaks- en olie-industrie. De jongste jaren houdt de FTC zich nadrukkelijk bezig met de praktijken van de techindustrie. naar verwachting ook zijn licht werpen op de miljardenovername van filmstudio MGM om te bekijken of Amazon ook op het gebied van streamingdiensten niet te machtig wordt.
De tegenzet van Amazon komt niet uit de lucht vallen. Als de Senaat de voordracht van Biden half juni goedkeurt en ze wordt benoemd tot voorzitter van de FTC, slijpt de techindustrie direct de messen. Khans “antitrust-activisme” zou de smetteloze reputatie van de FTC als onafhankelijk orgaan ondermijnen, stelt NetChoice bijvoorbeeld.
Deze lobbygroep vertegenwoordigt een groot aantal bedrijven, waaronder Google en Amazon. Het Amerikaanse zakentijdschrift Fortune betitelt Kahn als “het gezicht van de populistische antitrust-beweging“. Anderen omschrijven haar als “antitrust-hipster”. De weerstand is verklaarbaar, want de FTC stond altijd bekend als een weinig uitgesproken instituut. Dat Biden zijn keuze verrassend op Khan liet vallen, werd door het progressieve kamp als een overwinning binnengehaald vanwege haar kritische blik op Big Tech. Toch werd haar voordracht breed in de Senaat gesteund, ook door het Republikeinse kamp. Democraten en Republikeinen zijn het over weinig zaken eens, maar zij vinden elkaar tegenwoordig in hun gemeenschappelijke afkeer van de toegenomen macht van de techbedrijven.
STEVIGE REPUTATIE
Hipster, activist of redder van de democratie, Khan (die op 11-jarige leeftijd met haar Pakistaanse ouders van Londen naar de Verenigde Staten verhuist) heeft een stevige reputatie. Die vestigt ze met haar artikel ‘Amazon’s Antitrust Paradox’ uit begin 2017. Hierin betoogt de aan de prestigieuze Yale Universiteit opgeleide jurist dat Amazon zich onttrekt aan de verouderde antitrust-wetten.
Het klassieke verhaal: bedrijven als Standard Oil en AT&T werden in de vorige eeuw zo groot en machtig dat ze hun prijzen naar hartelust konden opdrijven. Concurrentie was er immers niet of nauwelijks op de markt waarin ze opereerden, respectievelijk olie en telecom. De Amerikaanse overheid greep beide keren hard in: de bedrijven werden opgesplitst.
Amazon kan niet langs dezelfde meetlat worden gelegd, stelt Khan. Niemand kan Amazon beschuldigen van hoge prijzen; de gigant stunt juist met láge prijzen om zoveel mogelijk marktaandeel te verwerven. Maar bovenal is Amazon veel meer dan een online supermarkt. Het is ook een marketingplatform, veilinghuis, intermediair, aanbieder van clouddiensten, hardwarefabrikant en logistiek netwerk. En nog veel meer.
Juist al die verschillende petten maken Amazon zo machtig, aldus Khan. Amazon vergaart onvoorstelbare hoeveelheden data van zowel klanten als van andere bedrijven die afhankelijk van zijn diensten zijn en kan hiermee zijn macht grenzeloos uitbreiden als er niet wordt ingegrepen. Zo weet het bedrijf precies welke producten van andere aanbieders goed lopen en kan het deze vervolgens namaken.
Inmiddels is dit geluid gemeengoed, maar in 2017 kijken media, consumenten en de Amerikaanse politiek nog met een roze bril naar Big Tech.
FASCINATIE VOOR MACHT
Khan ontwikkelt haar fascinatie voor de macht van dominante marktpartijen al op jonge leeftijd. Acht jaar geleden valt haar op dat de schappen van haar supermarkt vol liggen met wel veertig verschillende snoepsoorten, maar dat deze afkomstig zijn van slechts twee of drie fabrikanten. “Als we een gezondere en diversere markt willen, moeten we beginnen met het nieuw leven inblazen van enkele van onze antitrustwetten”, schrijft ze in een artikel in Time Magazine. Het is een prelude op de ambities van de latere FTC-baas.
Al eerder toont ze haar activistische kant. Kahn brengt haar schooltijd tijd door in een buitenwijk van New York. Tegenover haar school bevindt zich een Starbucks-filiaal waar Kahn en haar schoolgenoten graag naartoe gaan. Totdat Starbucks besluit dat ze niet langer welkom zijn: de tieners zijn te luidruchtig. De dan 15-jarige Kahn laat het niet over haar kant gaan en schrijft er een stuk over in haar schoolkrant. Dit krijgt even later landelijke bekendheid omdat het wordt opgepikt door The New York Times.
NIEUW BOEGBEELD
Voorstanders roemen haar voortvarendheid, intelligentie en bereidheid te breken met decennialang liberaal beleid, maar er klinkt ook buiten Big Tech kritiek. Zo zou ze te onervaren zijn om de FTC op succesvolle wijze een nieuwe koers te laten varen.
Inderdaad is het nog afwachten of haar FTC het daadwerkelijk kan opnemen tegen de bataljons duurbetaalde juristen die de techbedrijven in stelling brengen. De eerste slag is in ieder geval door Big Tech gewonnen. Vorige week verwierp namelijk een Amerikaanse federale rechter de aanklacht van de FTC en 46 Amerikaanse staten tegen Facebook.
Zij beschuldigen Facebook ervan jarenlang potentiële concurrenten te hebben willen uitschakelen, onder meer door ze op te kopen, wat bijvoorbeeld met Instagram en WhatsApp gebeurde. De rechter in Washington noemt de aanklacht onvoldoende juridisch onderbouwd. De FTC kan nog in beroep. Gezien Kahns reputatie moet het gek lopen wil ze dat niet doen.